c5c4a023-081c-4d98-9063-9516d630e215 Blik op techniek: bedrijfsbezoeken zeer waardevol voor technieksector In het kader van Blik op Techniek deden ruim 240 tweede klas vmbo-leerlingen van de Waerrdenborch een geweldige ervaring op in het technische bedrijfsleven. Leerlingen van zowel de locatie in Holten als Goor bezochten op 21 en 22 oktober twee van de in totaal 33 deelnemende bedrijven. Het doel van deze jaarlijkse activiteit is leerlingen een brede kijk op techniek te geven. En ook om in een bedrijfsbezoek te laten zien wat er gebeurt in een bedrijf. Het einddoel ligt in lijn met STO Twente: de verbetering van de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt in de technieksector, en daarmee de invulling van de vraag naar technische medewerkers. Enthousiaste reacties bedrijven “De samenwerking met de Holtense en Goorse bedrijven is zeer goed”, aldus Marcel Vaneker, projectcoördinator Sterk Techniekonderwijs op de Waerdenborch. “Via de Holtense Industrie Groep (HIG) en Goor Collectief (GC) werden bedrijven benaderd. Bedrijven reageerden enthousiast om leerlingen te ontvangen. Voor volgend jaar hebben we al aanmeldingen van bedrijven die het dit jaar voor wat betreft tijd niet voor elkaar kregen. We zien dat bedrijven graag tijd willen investeren in hun toekomstige werknemers. Vooral in de techniek is een groot tekort aan vakmensen.” Stevige voorbereiding Voorafgaand zijn de leerlingen in de lessen Natuur & Techniek bezig geweest met het oriënteren op een baan in de techniek. Zij werden actief betrokken om na te denken over wat hen later leuk lijkt in een beroep als voorbereiding op het bedrijfsbezoek. Zo bezochten ze websites van het bedrijf en bedachten alvast vragen. Ook dachten ze na over welke verwachting zij hebben van de bedrijven. Na de twee bedrijfsbezoeken maakten ze een posterpresentatie met de ervaringen van hun bezoeken. Deze presenteren zij in de mentorlessen. Leerlingen enthousiast Marcel Vaneker: “We hebben leerlingen enthousiast terug zien komen van de bedrijfsbezoeken. We hopen dat het kijkje in de keuken van een bedrijf de keuze voor een profiel/beroep voor onze leerlingen vergemakkelijkt en dat ze zien dat techniek overal is.” Deelnemende bedrijven in Holten: Kumagaya kunststoffen Twentrac bv Autobedrijf Erik Huzen Aebi Schmidt Nederland European Truck &Trailer Care AutoFirst Rouwenhorst Hubo en Decorette Frejo Machinefabriek Arfman Hekwerk Meilinkmoulds Arrel Electronics Bemei RVS Klebo Technics Orange Climate Waterloo Muller Fresh Food Logistics Zomer Motorentechniek Metalin Steel Creators Infravak Hemink Groep Wewo ICP Group Deelnemende bedrijven in Goor: Profix Schadeherstel FS Solutions Haafkes bouwonderneming DTAB MBB Inreda Diabetic Schlepers Installatietechniek Sanders gieterij Auto Haafkes Hodes Huisvesting Aqua+ Haafkes aannemingsbedrijf MENU

dbc5b7e3-7649-4dba-a112-12c6fa7c5428 Panelgesprekken STO Twente leveren bruikbare inzichten op Binnen STO Twente zijn alle subregio’s keihard aan het werk, elke subregio vanuit haar eigen kracht. Maar soms is het goed om even pas op de plaats te maken en met elkaar te kijken naar wat we doen en hoe we dit doen. Daarom vonden in het eerste kwartaal van 2023 in alle subregio’s van STO Twente kwalitatieve panelgesprekken plaats. Deze gesprekken hebben geleid tot bruikbare opbrengsten én ideeën voor de Twentse toekomst van STO! Centraal in de panelgesprekken stonden drie vragen: Wat is de opbrengst van STO Twente? Wat zijn de succesfactoren? En uiteraard ook: Wat kan beter? Over deze vragen discussieerde elke subregio, verdeeld over de volgende gespreksthema’s: Samenwerking primair onderwijs en Technolab, Beeldvorming techniek en technologie, Samenwerking bedrijfsleven, bedrijfsvakscholen en mbo en tot slot: Regionale samenwerking en netwerkvorming. Elke subregio heeft inmiddels een uitgebreid verslag ontvangen van haar specifieke panelgesprek en kan daarmee aan de slag. Maar de panelgesprekken hebben nóg een functie: alle subregio’s binnen STO Twente kunnen de input gebruiken voor het planvormingsproces voor de tweede tranche STO vanaf 2025, waarover verder in dit artikel meer. Enkele inzichten in vogelvlucht De specifieke inzichten en opbrengsten uit de panelgesprekken zijn te uitgebreid om hier te melden, maar graag geven we in deze nieuwsbrief een inzicht in vogelvlucht aan de hand van de vier gesprekthema’s. Samenwerking primair onderwijs en Technolab Er is sprake van een verrijking van het techn(olog)isch onderwijs in het primair onderwijs en het vmbo door de onderlinge samenwerking en het aanbod in het Technolab. In de komende schooljaren is er meer aandacht nodig voor de verduurzaming en de uitbreiding van het aanbod voor andere profielen dan alleen de ‘harde’ profielen zoals PIE en BWI. Beeldvorming techniek en technologie De daadwerkelijke verbetering van de beeldvorming is bij een deel van de leerlingen en ouders merkbaar. Daarnaast hebben leerlingen een concreter beeld met betrekking tot vervolgopleidingen en toekomstige banen. Voor de verbetering hiervan is er explicieter aandacht nodig voor beeldvorming in de verschillende activiteiten om alle leerlingen, ouders en docenten te bereiken. Samenwerking bedrijfsleven, bedrijfsvakscholen en mbo mbo-leerlingen hebben door STO meer contextrijk onderwijs (buiten het schoolgebouw) aangeboden gekregen. Borging van deze samenwerkingen is noodzakelijk, zodat het structureel in het onderwijs verweven wordt. Regionale samenwerking en netwerkvorming Door inspiratie, uitwisseling en kennisdeling op school-, subregionaal en regionaal niveau zijn veel vmbo-docenten geprofessionaliseerd. Inhoudelijke evaluaties zullen zowel het onderwijsaanbod als de professionalisering ten goede komen. Aanbevelingen voor toekomst Schooljaar 2023-2024 wordt een verlengingsjaar van STO en daarna is er in 2025-2029 sprake van een nieuwe periode voor STO-activiteiten. Naast de verbeterpunten die per onderwerp genoemd zijn door de panelleden, gaven zij ook aanbevelingen met betrekking tot het STO-programma in het algemeen als een blik naar de toekomst. Deze aanbevelingen zijn vooral gericht op verduurzaming. zoals het inbedden van STO-activiteiten in het curriculum van verschillende onderwijsinstellingen en het gebruik van jaarplannen (en planningen) om de samenwerking met bedrijven en andere externe partners te bestendigen. Evenals aandacht voor techniek en technologie in niet-technische profielen en mavo/havo/vwo en het intensiveren van de samenwerking met het mbo om een effectieve doorlopende leerlijn te creëren voor leerlingen. Tot slot is het ook een aanbeveling voor de komende STO-jaren om activiteiten door te ontwikkelen die op basis van inhoudelijke evaluaties (met bijvoorbeeld leerlingen) als effectief worden beschouwd. MENU

82e42a75-3c52-466f-b070-7a42d70b6a42 Technolab Rijssen boekt succes met brede aanpak In alle subregio’s van STO Twente zijn Technolabs actief. We namen speciaal een kijkje in het Technolab van CSG Reggesteyn. Wat is hun aanpak? De instructeurs René Nijkamp en Danny Rouwenhorst vertellen er enthousiast over: “De kunst is je doelgroep voor je Technolab zo breed en gevarieerd mogelijk te maken.” Collega’s tippen over de mogelijkheden Het Technolab in Rijssen ziet de mogelijkheden ruim. René en Danny: “Een voorbeeld? We hebben 3D-pennen, deden er weinig mee en tipten de collega’s van CVK. Zij gingen er enthousiast mee aan de slag, zoals nu bij handvaardigheid. De leerlingen tekenen in 3D op papier de zonnebloemschilderijen van Van Gogh of het Melkmeisje van Vermeer na.” Het Technolab ontvangt momenteel evenveel leerlingen uit het basisonderwijs als kader-/basisleerlingen van de eigen school: “We doen er heel veel aan om het Technolab te integreren in de school. Wat daarbij helpt, is dat we fysiek een centrale plek in de school hebben. Iedereen loopt erlangs en er zijn bij ons nagenoeg altijd wel activiteiten. Dat geeft aandacht en betrokkenheid.” Integratie met AVO-vakken Ook inhoudelijk ziet het Technolab de integratie in de school breed: “Neem de algemeen vormende (AVO) vakken. Die betrekken we er volop bij. Bijvoorbeeld de leerlingen krijgen tijdens hun Engelse les een speciale lesbrief waarbij we de taal integreren met technologie. Zij maken bijvoorbeeld een ontwerp van iets uit Engeland en tekenen dat vervolgens in 3D. Naast de lesstof uit de boeken vult het Technolab dit voor deze leerlingen aan met een stukje creativiteit, onder ander met de inzet van het 3D-tekenprogramma Thinkercad of SketchUp. De docent Engels maakt die lesbrief zelf, maar als docenten van andere AVO-vakken daar hulp bij nodig hebben dan ondersteunen wij hen hier vanuit het Technolab graag bij.” Andere AVO-vakken die ook betrokken worden bij het Technolab zijn onder andere Nederlands waarbij de leerlingen bovenbouw vanuit een speciale lesbrief aan de slag gaan met Lasersnijden. De leerlingen lezen drie boeken, kiezen er één uit en ontwerpen een eigen voor en achterkant van het boek. Daarna wordt deze gegraveerd en gesneden op de lasersnijder. Met de onderbouw verzinnen ze een verhaal, programmeren een robotje dat het begin, midden en slot van hun gekozen verhaal uitbeeldt. Vervolgens presenteren ze dit aan het eind. Bijblijven met ontwikkelingen Het Technolab in Rijssen is rijk voorzien van technologie. Maar zijn er nog wensen? René en Danny: “Voor nú dekt de technologie die we hebben in het Technolab de lading. Maar technologie staat niet stil, dus we monitoren heel scherp waar het in de arbeidsmarkt naartoe gaat. Daarmee willen we bijblijven. Een trend die wij zien? De energietransitie. Dat is een hot item. Dus hebben we waterstofkits aangeschaft om daar de leerlingen mee kennis te laten maken. Momenteel ontwikkelen we hiervoor een totaalpresentatie waarmee we de leerlingen alle mogelijkheden en energiestromen laten ontdekken. En uiteraard kunnen ze hiermee aan de slag en zelf ontdekken dat er meer mogelijk is met waterstof dan ze nu misschien denken.” Succes met Maakboek In het Technolab in Rijssen bieden René en Danny in principe klant-en-klare workshops aan: “Ook hebben we met veel succes het Maakboek voor het basisonderwijs geïntroduceerd. Dit zich ontwikkelende portfolio voor leerlingen is supergoed ontvangen. We kiezen er hierbij bewust voor niet alleen in ons Technolab de proefjes te laten doen door de leerlingen, maar ook bij hen op school zelf. Hier hebben we uitleenboxen voor samengesteld. Daarmee hebben de lagere scholen direct alles voorhanden om met het Maakboek aan de slag te gaan. Die mix werkt heel goed en hebben we gemaakt op basis van de proefjes die het Maakboek aanreikt. Dit maakt de drempel voor groepen 7 en 8 van de basisscholen om met ons Technolab samen te werken nóg lager. Doen de leerlingen van groep 7 de eerste workshop uit het Maakboek bij ons? Dan krijgen ze vervolgens dit Maakboek van ons mee. Ook hebben we via het boekingssysteem een uitleen van diverse dingen, omdat niet elke lagere school alles in huis heeft en het dan niet hoeft aan te schaffen. Of wanneer alle scholen allemaal hetzelfde hebben en dit misschien maar twee keer per jaar gebruiken. Dus voor wat betreft kosten heeft dit ook voordelen. Maar ook onze eigen NASK-docenten vinden het Maakboek fantastisch, voor hun eigen lessen halen zij hier ook van alles uit. De workshops boeken ze laagdrempelig via ons boekingssysteem voor het Technolab dat is gekoppeld aan de site van CSG Reggesteyn.” Docentenontwikkeling Hoe houden René en Danny hun eigen kennis op peil? “Neem waterstof dat we eerder noemden, daar volgden we zelf ook workshops voor. Zo zijn we laatst met het team van M&T van Reggesteyn naar Arnhem geweest voor een cursus waterstof. Maar ook volgen we trainingen voor elektrische voertuigen. Verder hebben we intern trainingen gevolgd voor W&T-coördinatoren. Daarvan hebben we er nu drie op Reggesteyn, bedoeld om ook de rechtstreekse link naar het basisonderwijs te maken dat écht iets met W&T moet doen. Daarvoor is het Maakboek ook nuttig, want dat dekt in één keer alles af voor W&T.” Over kennisontwikkeling gesproken: Danny volgt naast zijn werk in het Technolab ook nog de opleiding tot tweedegraads docent M&T. Op vrijdag worden René en Danny in het Technolab ondersteund door collega-instructeur Adriaan van Dijk. Rustige ruimte voor extra begeleiding leerlingen Tot slot noemen René en Danny nog een onvermoed voordeel van hun Rijssense Technolab: “Het is een mooie, rustige ruimte. Er komen hier ook leerlingen binnen om even in alle rust iets voor school te doen, en dat mag. En soms zitten leerlingen even in een moeilijke fase. Er speelt thuis iets of op school loopt het even niet lekker. We merken dat lekker aan de slag gaan in het Technolab en een luisterend oor van onze zijde zo’n leerling net even een zetje in de goede richting kan geven.” MENU

fe596063-506d-4e21-84d5-45c8a9ec660e C.T. Stork College opent Technolab voor vmbo 1 en 2 Feestelijk en drukbezocht: dát was de stemming op dinsdag 21 september in het gloednieuwe Technolab voor vmbo 1 en 2 op het C.T. Stork College in Hengelo. En wel zo bijzonder: deze flexibele vmbo-school telt inmiddels meerdere Technolabs. MENU

73614905-ceb4-4ed1-95e5-8a5e4258628c Eerste techniek onderwijsdag: bedrijven presenteren zich in het vmbo Vrijdag 17 september was voor leerlingen van het profiel PIE op het Twents Carmel College locatie Potskampstraat in Oldenzaal een speciale onderwijsdag. Vijf bedrijven kwamen op bezoek om uitleg te geven over welke rol ze spelen in de keuzevakken die het vmbo de leerlingen biedt. Verder legden zij uit wat ze doen en welke werkkansen er bij hen voor leerlingen in de techniek liggen. Verder gingen de leerlingen concreet aan de slag. Maurits Westerik, docent PIE Elektro- en Installatietechniek: “Onze leerlingen hebben niet alleen uitleg nodig, maar willen ook heel graag praktisch wat doen. De bezoekende bedrijven speelden hier enthousiast op in.” Maurits schetst graag de achtergrond: “Ik maak deel uit van de STO-werkgroep hybride docenten. Op het Twents Carmel College hebben we inmiddels hybride docenten aan de slag. Wel merk je soms dat techniekbedrijven wat koudwatervrees hebben om hun werknemers ter beschikking te stellen als hybride docent. Ze hebben vaak volle werkportefeuilles en elke techniekkracht is nu bij de bedrijven hard nodig. Tegelijkertijd willen ze graag uit de vijver met jong techniektalent vissen. We zien dat deze groep bedrijven openstaat voor gastlessen en bedrijfsbezoeken. Dat is voor hen een overzichtelijke en afgebakende activiteit. Deze bedrijven komen we graag tegemoet door hen uit te nodigen voor een bezoek aan het Twents Carmel College.” Er is dus bewust voor deze aanpak gekozen, om bedrijven op school te laten komen. Hiermee wordt voldaan aan de doelen die gesteld zijn vanuit STO bij dit onderdeel, naast de hybride collega’s, en houdt de docent zelf de regie. Enthousiasme van beide kanten Met die insteek vond 17 september de eerste onderwijsdag plaats. Achterbosch Machinebouw, Steggink Metaal B.V., Lassche & Keizer, RIWO Engineering en Lammerink Installatiegroep kwamen langs om zichzelf enthousiast te presenteren aan de PIE-leerlingen. Drie bedrijven gaven hun presentatie op het PIE-plein en twee in het gloednieuwe Technolab. Voor de zomervakantie waren zij al langs geweest om met Maurits en zijn collega’s een rondgang te maken en de mogelijkheden voor hun presentaties te verkennen. Maurits: “In een tijdblok van 1,5 uur liet elk bedrijf aan groepjes van ongeveer 15 leerlingen zien wat ze doen en maken en presenteerden zij hun toekomstplannen. En vooral ook: als je daar later werkt, wat zijn dan eigenlijk concreet je techniekwerkzaamheden?” De leerlingen deden enthousiast mee en stelden volop vragen. Meer praktische context rondom keuzevakken Ook belangrijk: de techniekbedrijven gaven aan welke rol ze spelen in de keuzevakken die het vmbo de leerlingen biedt. Maurits: “Hierdoor kregen deze keuzevakken voor onze PIE-leerlingen veel meer context en zagen zowel docenten als leerlingen mooie en vooral praktische toepassingen. De bedrijven legden uit hoe een keuzevak zich verhoudt tot de concrete werkzaamheden. De bedrijven werkten graag mee aan deze techniek onderwijsdag vooral door het groeiend gebrek aan technici en vanuit hun maatschappelijke verantwoording, benadrukt Maurits: “Uiteraard vergt het een inspanning van de deelnemende techniekbedrijven, maar we merken toch dat ze het belang ervan inzien. Vooral ook als een investering in ons Twentse bestand van technici voor de lange termijn.” Aan de slag! Een schot in de roos was dat de leerlingen met de bedrijven concreet aan de slag konden. Maurits: “De twee metaalbedrijven onder de vijf bedrijven gaven aan het metaallokaal te willen gebruiken om daar met de PIE-leerlingen concreet te werken zoals aan de draaibank of met een lasdemonstratie. Lassen doen we normaal ook wel in de les. Maar door de uitleg van een extern iemand en de toepassing, wordt het extra interessant. Ze hebben niet alleen theorie nodig, maar willen ook heel graag praktisch wat doen. Bijvoorbeeld Lammerink Installatiegroep had vijf demomodellen op het gebied van domotica meegenomen. Ook mochten de leerlingen een aantal beveiligingscamera’s leren besturen die waren opgehangen in het Technolab.” Eveneens nuttig voor techniekdocenten Binnen STO Twente is ook aandacht voor de verruiming van kennis van techniekdocenten. Maurits: “Neem de praktische uitleg van koeltechniek die we van Lassche & Keizer kregen. Die vormt een nuttige aanvulling op de lesmethoden die we hiervoor hanteren. Ook kregen we hun demomateriaal dat wij weer in onze lessen kunnen gebruiken. Dus ook wij als techniekdocenten steken van zo’n onderwijsdag het nodige op.” Kortom, een dag voor herhaling vatbaar. Maurits: “Wellicht al in februari 2022 en dan weer met vijf andere techniekbedrijven.” Tot slot ook complimenten voor de leerlingen van klas 3 van de afdeling Horeca, Bakkerij & Recreatie. Zij zorgden voor soep en broodjes voor de bezoekende bedrijven én serveerden deze keurig netjes uit. MENU

76c29a91-43c8-4618-b7d9-47fd123080f0 Opnieuw vmbo-leerlingen geslaagd voor Keuzevak Domotica Het Keuzevak Domotica/besturing wint binnen het vmbo aan populariteit. Twentse vmbo-scholen zijn hiervoor met hun leerlingen welkom bij SMEOT in Hengelo. Op woensdag 15 februari ontving opnieuw een groepje leerlingen van Het Stedelijk Alpha uit Enschede hun welverdiende certificaat na zich zes opeenvolgende weken op dit keuzevak te hebben gestort. Floor de Vries is docent/coördinator aan Het Stedelijk Alpha. Ook is zij betrokken bij Sterk Techniekonderwijs regio Enschede: “Vmbo-scholen in Twente bieden dit keuzedeel Domotica aan hun leerlingen aan onder de vlag van Sterk Techniekonderwijs. Onze leerlingen hebben dit keuzedeel afgerond met een bijpassend bedrijfsbezoek. Daarmee maken we dit keuzevak compleet. We zijn trots op deze samenwerking, maar vooral op onze leerlingen!” Alvast voorgesorteerd op industriële werkomgeving Domotica staat voor al het geautomatiseerde gebouwenbeheer in een woonomgeving. Zoals je licht, zonnescherm en verwarming digitaal, en op afstand, regelen. Ook in de utiliteit rukt domotica op, denk aan verpleeghuizen waarin dit soort technieken de zorgmedewerkers ontlasten. Hans Fokke: “Het Keuzevak Domotica is officieel vastgelegd in het vmbo-curriculum. Wel hebben we vanuit SMEOT wat andere accenten gelegd. Immers, met onze mbo-opleidingen zijn we meer industrieel gericht vanuit mechatronica.Daarom hebben we aan het Keuzevak Domotica ook een stukje industriële besturing toegevoegd, bijvoorbeeld om machines vanuit een programmable logic controller (PLC)-computer aan te sturen. Plus de toevoeging aan dit keuzedeel van het onderdeel pneumatiek, want dit wordt ook veel toegepast in industriële omgevingen.” Motiverende mix tussen theorie en praktijk Hans: “Het Stedelijk Alpha heeft het keuzedeel Domotica voor het tweede achtereenvolgende jaar bij SMEOT neergelegd. In februari rondde deze tweede groep het keuzevak succesvol af na een periode van drie dagdelen per week verdeeld over zes weken. Waarbij de opzet is gemiddeld één dagdeel theorie en twee dagdelen praktijk. Wel mixen we theorie en praktijk om de motivatie bij de deelnemende leerlingen maximaal te houden.” Complete werkopstellingen voor actuele simulatie werkomgeving SMEOT heeft een goed werkbare set up in huis om alle facetten van het keuzedeel Domotica compleet en aansluitend bij de werkpraktijk te kunnen geven. Hans: “Wij hebben hier praktijkopstellingen in huis die aansluiten bij de kerndoelen. Onder andere elektro/pneumatische opstellingen. Hiermee kunnen de vmbo-leerlingen zowel pneumatiek- als elektroschakelingen leren maken. Daarnaast hebben we nog opstellingen waarmee de leerlingen een stapje verdergaan en een pick & place-opstelling van Festo gebruiken. Dit noemen we MecLabs. De leerlingen sturen dit aan met een PLC zoals die ook gebruikt wordt in een industriële en domotica-omgeving. Vanuit een computer maken zij een programma en laten hiermee onderdelen bewegen.” Ook leggen de leerlingen zelf een stukje besturing met bedrading aan, benadrukt Hans: “Deze werkzaamheid op het vlak van aansluiting is een essentieel onderdeel van het Keuzevak Domotica.” Mochten de leerlingen langdurig geïnspireerd raken en op het mbo hierin doorgaan? Dan liggen er in relatie tot mechatronica en domotica mooie banen voor het opscheppen, van constructie van dit soort oplossingen tot en met het onderhoud ervan. MENU

bd61cd7a-4a8d-45da-bcbc-daf69cfea239 “Dankzij STO Twente kunnen we cruciale doelen realiseren” De STO subregio Rijssen-Holten draagt actief bij aan het realiseren van de doelen van STO Twente. We spraken daarover met Aart van ’t Veld, bestuurder van en eindverantwoordelijk voor CSG Reggesteyn. Ook is Aart lid van de Stuurgroep STO Twente: “Mijn aanbeveling voor de toekomst van STO Twente zou zijn, dat we ons met meer middelen concentreren op een minder aantal doelen.” Urgente doelen realiseren dankzij STO Twente Al vanaf de start van het STO-programma was het belang ervan voor Aart en zijn onderwijscollega’s evident: “We zijn een brede scholengemeenschap, van pro tot gymnasium, met daarbinnen een relatief grote technische vmbo-afdeling. We zagen en zien de nodige uitdagingen voor onze leerlingen in deze technische afdelingen. Enerzijds het dalend aantal leerlingen en anderzijds de urgentie om hen al op jonge leeftijd proberen te interesseren voor techniek en technologie. Dit op basis van een inspirerend en kwalitatief lesaanbod. Zonder extra inspanningen zou dat niet gelukt zijn, en met STO Twente kwamen die mogelijkheden in huis. Daarom waren we al vanaf het begin enthousiast over de mogelijkheden die STO Twente onze regio biedt.” Tussenstand STO Twente is inmiddels enige tijd onderweg. Durft Aart een tussenstand op te maken vanuit zijn regio? “Die tussenstand is wat mij betreft positief, met enkele kanttekeningen. Positief is dat we zowel Twente breed als in mijn eigen regio Rijssen-Nijverdal echt werk hebben gemaakt van de doorgaande leerlijnen. We hebben gericht ingezet op het al in het primair onderwijs onder de aandacht brengen van techniek en technologie. Zo bezoekt ook het primair onderwijs op onze uitnodiging ons Technolab in de vestiging in Rijssen. Een inspirerende plek om zowel leerlingen van onze eigen school als van basisscholen te laten ontdekken wat er allemaal met techniek en technologie mogelijk is.” Stimulerende rol van Kampus Eveneens noemt Aart het nieuwe initiatief Kampus in Rijssen: “Kampus wordt dé plek voor innovatief vakmanschap in West-Twente. Waar jong en oud hun talenten leren ontdekken én waar je alvast beroepen kunt ervaren. Ook Reggesteyn werkt hierin volop mee in de samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid voor de doorgaande leerlijn vmbo-mbo. Een mooi voorbeeld? Onze BWI-leerlingen hebben inmiddels les op Kampus in plaats van in ons eigen schoolgebouw. En onze PIE-leerlingen gaan volgend jaar ook naar Kampus toe.” Pas op voor de wet van de remmende voorsprong De STO subregio Rijssen-Holten onderhoudt vanuit het onderwijs van oudsher stevige banden met het regionale technische bedrijfsleven. Aart: “Dat zit verweven met onze sociaal-maatschappelijke structuur. Het technisch onderwijs hier is bijvoorbeeld heel goed aangehaakt bij de opleidingscentra van de ondernemers. En vergeet niet: het helpt heel goed als je plaatselijke overheid daar een stimulerende rol in speelt. Maar, als bestuurder is dit positieve gegeven voor mij ook altijd een soort winstwaarschuwing. Pas namelijk op voor de Wet van de remmende voorsprong; je denkt dat je het redelijk op orde hebt, maar er blijft altijd ruimte voorhanden om nieuwe winst te behalen.” Aanbeveling voor dubbele verbreding Het is cruciaal dat we nu alle inspanningen en resultaten voor de komende jaren gaan verduurzamen, benadrukt Aart: “Dan is het goed als je probeert weg te komen bij het projectmatige karakter van STO Twente en structureel gaat leren denken en doen over deze materie. Vanuit mijn persoonlijke visie betekent verduurzamen ook inzetten op technologie en niet alleen op techniek. Daarbij aandacht houdend voor de technische doelen in het vmbo en tegelijkertijd kijkend naar andersoortige profielen. Ik pleit ervoor dat STO vanuit haar brede programma ook verder investeert, zoals de door ons gewenste investering in het Technasium. De subsidieverstrekker ziet dat anders, terwijl ik het juist toejuich om techniek en technologie breed onder de aandacht van jongeren te brengen. Kortom, ik pleit voor een dubbele verbreding van STO Twente: ruimer dan alleen de technische profielen en ook voor andere schoolrichtingen dan alleen vmbo.” Lokaal leerpunt Aart gaf al aan: de tussenstand van STO Twente ziet hij als positief-kritisch. Maar waar zit wat hem betreft dan het kritische element? “Dan noem ik een leerpunt voor de STO-subregio Rijssen-Holten zelf. In onze school, subregio en Twente breed zijn we allemaal heel enthousiast gestart met heel veel projecten. En dat is begrijpelijk. Maar minder is meer. Het gevaar is dat je door de brede verdeling van de uiteindelijk beperkte capaciteit versnippering in de hand werkt. Ik denk dat we de komende jaren het aantal doelen en projecten beter kunnen verminderen en daardoor aan nog meer kracht winnen.” MENU

fbea8fa9-88b7-4f60-80b9-c63b1be7c243 Nieuw keuzevak ‘Technologie in de Zorg’: een rondgang langs STO Twente De zorg omarmt nieuwe technologie in rap tempo. Reden voor diverse subregio’s van STO Twente om aan de slag te gaan met het keuzevak ‘’Technologie in de Zorg’. Een inventarisatie. Subregio Hengelo: zorgtechnologie verdient meer aandacht Vanuit het C.T. Stork College treft de subregio Hengelo voorbereidingen voor de introductie van het vak Technologie in de Zorg. Docenten Marijke van der Struik en haar collega Lisa Leuwerink zijn hier druk mee: “Zorgtechnologie kent bij ons al een onderdeel in het profiel Zorg & Welzijn, maar is nog niet zo groot daarbinnen. Tegelijkertijd zien we dat zorgtechnologie een steeds grotere plek inneemt binnen de zorg. We vonden dit aspect onderbelicht en willen meer aandacht hieraan besteden. Zodat de school leerlingen die de zorg in willen, beter kan laten aansluiten op de realiteit in de zorg. We maken het tot een verplicht keuzevak. Dit klinkt tegenstrijdig, maar betekent dat we het nieuwe keuzevak ‘Technologie in de Zorg’ aan alle vierdejaars leerlingen Zorg & Welzijn gaan aanbieden, daar ligt nu voorlopig eerst onze focus. Naar verwachting vindt dit plaats vanaf schooljaar 2022-2023.” Samen op zoek naar een werkbare vorm Marijke en haar collega’s Lisa Leuwerink en Joery Kokenberg zijn nog maar net begonnen met de oriëntatie op dit keuzevak: “Hoe gaan we het vormgeven? Welke middelen en materialen hebben we nodig? Hoe kunnen we het laten aansluiten op de beroepsopleidingen in de zorg? Het moet voor de zomervakantie een werkbare vorm krijgen, dus er ligt nog veel oriënterend werk voor ons. We kijken bijvoorbeeld ook hoe collega’s van ons binnen andere subregio’s van STO Twente dit aanvliegen. Ook hebben we de Masterclass Onderwijsontwikkeling van STO Twente en Saxion gevolgd.” Subregio Almelo e.o.: actief met pilot De subregio Almelo e.o. is bezig met een kleinschalige pilot met 13 derdejaarsleerlingen Zorg & Welzijn rondom het Keuzevak Technologie binnen Zorg & Welzijn. Brigitte Tel: “Sinds het begin van het schooljaar 2021-2022 heb ik samen met Arzu Celik (Z&W, Het Noordik Almelo) gekeken naar hoe het profiel Z&W aan kan haken bij het programma Sterk Techniekonderwijs (STO). Bij STO Almelo e.o. werken we met de acht vmbo-scholen in en om Almelo samen om techniek en technologische vernieuwingen up-to-date te krijgen in het voortgezet onderwijs. Met succes! Want Arzu draait op dit moment een pilot met 13 Z&W derdejaarsleerlingen rond het keuzevak Technologie binnen Z&W. Hier willen we natuurlijk mee verder. Volgend jaar gaan we dit initiatief uitbreiden naar Het Zone.college om te kijken hoe technologie daar ingezet kan worden in de voorlichting/vakken rond zorg. We willen het ook graag wat meer schooloverstijgend aanvliegen om zo meer Z&W docenten aan te laten haken bij de ideeënvorming. We hopen met docenten Z&W van alle acht betrokken scholen een groep enthousiastelingen te krijgen die samen optrekt in het met elkaar nieuwe technieken leren en lessen opzetten.” Drie inspiratiesessies Brigitte: “We organiseren daarvoor onder andere drie Z&W inspiratiesessies. In mei namen we deel aan de Techni Science demo. Zij helpen scholen bij het integreren van de nieuwste technologische leermiddelen in hun vakken. Binnen STO subregio Almelo e.o. zijn wij een Technolab aan het opzetten waarbij zij ons helpen om niet alleen de techniek aan te schaffen, maar zij ontwikkelden ook de bijbehorende lesmodules. Voor Z&W gaat dit om het keuzevak Technologie binnen Z&W en technologieën als zorgrobot maatje. Bij de demo liet Edo Tempelman zien wat er op dit moment al beschikbaar is voor het vmbo. En op 9 juni bezochten wij TZA, Living Lab. De Technologie & Zorg Academie (TZA) Twente is een coöperatieve vereniging van (zorg)ondernemers, overheid en onderwijs. Living Lab heeft een fysieke omgeving gerealiseerd om zelf technieken uit te proberen in een zorgsetting. Dit helpt ons enorm bij onze onderwijsontwikkeling.” De derde inspiratiesessie is een bezoek aan een zorginstelling na de zomervakantie. Speciale inzet van Arzu Celik – Unluturk Arzu Celik – Unluturk is Docent zorg en welzijn (bovenbouw) aan het Noordik in Almelo en tevens mentor voor BB/KB3 Z&W. Arzu: “Onze zorgleerlingen komen straks in het werkveld en ik vind het belangrijk dat zij nu al kennis opdoen van de zorgtechnologie waarmee zij te maken gaan krijgen. Waardoor zij die zorgtechnologie niet pas voor het eerst in hun toekomstige werk zien. Zelf heb ik affiniteit met ict en bijvoorbeeld voor gadgets heb ik een goed oog. Vanuit die interesse speel ik graag een initiërende rol in dit project. Wat ook helpt, is dat mijn teamleider mij heeft gevraagd om vanuit STO te opereren als netwerker.” Veelzijdige oriëntatie en verdieping Arzu: “Wij zijn ons gaan verdiepen en ontdekten dat er veel actuele technologische ontwikkelingen gaande zijn binnen de wereld van Zorg & Welzijn. Toen is het balletje gaan rollen en heb ik bijvoorbeeld een docententraining gevolgd met robots. Momenteel inventariseren we welke technologie we in de lessituatie willen inbedden zodat de leerlingen daarmee kunnen oefenen. Daarnaast heb ik onderzocht hoe ik als aanjager mijn collega’s op de hoogte kan brengen, bijvoorbeeld via cursussen, rondleidingen en de inspiratiesessies. Want het is belangrijk dat ál mijn collega’s binnen Zorg & Welzijn meedoen en aanhaken.” Praktisch advies Hoewel Arzu nog aan het begin staat en inventariserend onderzoek doet naar het keuzevak ‘Technologie in de Zorg’ heeft zij toch een nuttig ervaringsadvies dat zij graag deelt met de andere collega’s binnen STO: “Het is verstandig met een specifieke methode aan de slag te gaan. Dat geeft je een leidraad in de zoektocht. Dat biedt je houvast, anders weet je niet waar je moet beginnen. Zo’n methode wijst je op dingen waarvan je niet weet dat die bestaan, kan je interesse opwekken en vervolgens handvatten geven om je te verdiepen en je zoektocht meer specifiek en gericht te maken. Een vraag die we volgend jaar nog moeten beantwoorden, is hoe we samen gaan werken met het Technolab.” Subregio Rijssen – Holten: al stevig op weg met zorgtechnologie Rijssen heeft in het afgelopen schooljaar het vak Technologie binnen Zorg & Welzijn al gegeven voor TL-leerlingen. Komend schooljaar gaan ze dat ook voor Basiskader doen. Hun ervaringen leest u terug in een volgend artikel in onze nieuwsbrief. MENU

c7e2eee8-c603-47a4-af1a-043d2a677442 Hoog percentage techniekmeiden Alma College inspireert tot gezamenlijke activiteiten Landelijk kiest ongeveer 5% van alle vmbo-meiden een technisch profiel. Op het Alma College in Almelo telt bijvoorbeeld klas 3KB meer dan 30% meiden, een torenhoog percentage! Heidie Wesselink-Vleerbos is één van hun docenten Media, Vormgeving & ICT. Ook geeft zij Natuurkunde. Zij besloot het hoge aantal meiden uit klas 3/4 dat voor een technisch profiel koos op 1 december in het zonnetje te zetten met een spannende escapegame. Ideaal voor deze leerlingen om elkaar spelenderwijs beter te leren kennen en ervaringen uit te wisselen. Misschien een eerste stap naar hun toekomstige ambassadeurschap voor meer meiden die ook overwegen voor techniek te kiezen. Heidie: “We zijn heel trots op hen! We willen samen vieren wat zij als meiden in de techniek hebben bereikt.” Meerdere oorzaken voor hoog percentage meiden in de techniek Heidie: “Het hoge percentage van meer dan 30% meiden is fantastisch. De leerlingen van de drie verschillende vmbo-scholen die binnen het Alma College samenwerken, konden afgelopen jaar uit acht profielen kiezen waardoor er meer meiden voor MVI gekozen hebben. Kijk je bijvoorbeeld naar klas 3 Kaderleerweg met profiel BWI, dan zitten we momenteel zelfs op bijna 40% meiden. De praktische profieloriëntatie dat de leerlingen van klas 1 en 2 volgen, draagt ook bij aan deze keuze. De profieldocenten laten de leerlingen breed oriënteren en volgen hierbij de trends en ontwikkelingen binnen hun vakgebied. Er is veel aandacht voor de unieke talenten en vaardigheden van de leerlingen. Niets motiveert namelijk meer dan doen waar je goed in bent en waar je passie ligt. De profieldocenten helpen de leerlingen daarom te onderzoeken waar het hart sneller van gaat kloppen. Als de verbouwing van de locatie van het Alma College klaar is, biedt dit nog meer ruimte voor onze acht profielen, waarvan er vier technisch zijn.” Aandacht voor wensen van meiden in de techniek Heidie: “Deze meiden zitten nu bij elkaar op het Alma College, maar volgen verschillende profielen. Van BWI en Mobiliteit & Transport tot en met MVI en PIE. We hebben hier een techniekgang en daar bespreken de meiden onderling wat ze anders of beter zouden willen met ons techniekonderwijs. Voor ons van belang om dit te horen, want daarmee kunnen we ons techniekonderwijs verbeteren. Daarbij gaat het soms om kleine dingen, zoals een gewenst damestoilet. Als wij hun specifieke wensen horen en kunnen beantwoorden, dan draagt dat hopelijk ook bij aan meer instroom van meiden omdat dit zich rond spreekt.” Samenwerken = elkaar beter leren kennen Niet alle meiden in de techniek op het Alma College kennen elkaar, omdat ze verdeeld zijn over verschillende profielen. Heidie: “Ze kennen elkaar misschien van gezicht en weliswaar zitten ze samen bij mij als ik Natuurkunde geef, maar ik wilde hen de kans geven elkaar beter te leren kennen. Dus besloot ik hen op 1 december bij elkaar te brengen voor een leuke middag. Een platform om elkaar eerst eens beter te leren kennen en elkaar te versterken. Even de namen en een stem bij een gezicht krijgen, en misschien ervaringen uitwisselen, groter dan dat is het niet. Die nadere kennismaking lukt het beste als je samen iets met elkaar doet, uiteraard iets technisch én gericht op samenwerking.” Spannende escapegame! Heidie bood de meiden op 1 december een escapegame aan: “Bij uitstek een uitdaging op basis van technologie waarin je alleen slaagt als je goed samenwerkt én samen in een stresssituatie het overzicht leert houden.” In circa twee uur tijd gingen de meiden aan de slag en werden zij met versnaperingen lekker in de watten gelegd. Het escapegame was een stoere ‘Escapebox Politie’ met als uitdagend thema ‘Goed versus Kwaad’. Heidie: “In groepjes hebben de meiden die opgelost. Uiteraard was elk groepje zoveel mogelijk een mix van techniekprofielen, bedoeld om elkaar al samenwerkend beter te leren kennen.” Persoonlijke keuzes van Heidie Heidie koos zelf ook ooit voor techniek: “Ik heb gevoel voor zowel techniek als creativiteit. In mijn jeugd waren dat twee aparte werelden. Nu heb je opleidingen in de sfeer van creatieve technologie, een enorme vooruitgang. Daardoor ben ik nu extra gemotiveerd om meiden die voor techniek kiezen te stimuleren. Daarin zoek ik altijd naar nieuwe wegen en mogelijkheden. Eerder had ik onder andere een interieurbouwbedrijf. Na de crisis van 2008 ben ik weer het onderwijs ingerold, en daar ben ik nog steeds heel blij mee. Eén van mijn doelen is voor meiden die techniek kiezen een maximaal stimulerende leeromgeving te realiseren. In mijn visie is dat meer accent leggen in het leerproces op het procesmatige dan op het productmatige. Dat ik een vrouwelijk rolmodel in de techniek ben, telt hopelijk voor hen ook mee. Leuk om te melden, is dat recent op het Alma College een nieuwe BWI-docent is aangesteld. Haar naam is Elke Maathuis, een oud-leerling van mij. Via mbo Bouwkunde is zij doorgestroomd naar de docentenopleiding.” Reacties deelnemende techniekmeiden Joyce: “Mijn keuze voor MVI wist ik al heel vroeg, al in groep 7. Ik wilde altijd iets met techniek doen. Mijn familie is ook heel creatief, vooral mijn vader. Het Alma College was de enige school in Almelo die MVI aanbood.” Sarah: “Ik doe BWI en wil uiteindelijk binnenhuisarchitect worden. Wat mij aantrekt in techniek? Bij BWI doe je heel veel met je handen. Je bouwt en schildert. Maar ook de theorielessen vind ik leuk. Nu maak ik bij BWI een kist voor mijn gereedschap.” Maud: “Mijn profiel is Mobiliteit & Transport. Mijn vader was vrachtwagenchauffeur. Die kant wil ik ook op. In het begin was de opleiding zwaar, nu weet ik steeds meer en wordt het makkelijker. Het is heel leuk om via het escapegame met andere techniekmeiden kennis te maken. Dat spel lukt alleen als je heel goed met elkaar communiceert. Tegelijkertijd ontdek je ook hoe zij met hun profiel omgaan en wat zij daar leren.” Vervolg Het blijft niet bij deze eerste kennismaking met elkaar op 1 december. Heidie: “Gaandeweg het schooljaar willen we meer activiteiten inplannen voor deze techniekmeiden. Los van de schoolbanken willen we techniekgerichte activiteiten met hen organiseren zodat zij elkaar nog beter leren kennen.” Het zou mooi zijn als dit initiatief niet beperkt blijft tot de locatie Almelo, maar breed wordt uitgezet in alle subregio’s van STO Twente. MENU

e03733ae-5948-49c3-a08a-7ce14d3bd3db Haal het maximale uit STO Twente met Compassionate Leadership De STO subregio Almelo e.o. werkt op basis van een bijzondere methodiek: Compassionate Leadership. Henco van der Weijden van de projectorganisatie van STO Almelo e.o. legt in heldere termen uit waar dit voor staat en vooral: wat de voordelen zijn: “Andere STO-regio’s gun ik ook het gemak van de methodiek Compassionate Leadership.” “Je kunt je als regio- of projectleider of als kartrekker en docent alleen voor de volle 100% aan Sterk Techniekonderwijs Twente wijden, als je eerst je innerlijke drive voor het bij jou passende leiderschap ontdekt. We gaan uit van drie soorten leiderschap: één persoon als allesbepalende kapitein, een bootsman die de koers kent en daar heel goed over communiceert met zijn mensen en als derde: de herder als nestor die als rentmeester vooral ook de komende generatie in het oog houdt. De laatste bemoeit zich niet met de processen en staat bewust een beetje op afstand. Kortom, leiderschap kan zowel individueel als collectief zijn. Om de juiste leider in jezelf te laten ontluiken, moet je daarom eerst heel goed je innerlijke drive op tafel krijgen: waarom doe je de dingen zoals je die doet?” Start met je visie Henco: “Van belang is dat je in dit proces met elkaar start met het bepalen van je visie: waar hebben we het met elkaar eigenlijk over? De STO subregio Almelo e.o. is hier inderdaad mee begonnen. Al snel kwam de gezamenlijke intrinsieke motivatie boven drijven: ‘kinderen sterker maken in een meer en meer onvoorstelbare wereld.” Op basis daarvan kregen we scherp wat we konden gaan betékenen vanuit STO. Vervolgens hebben we een gedetailleerd merkenkompas ontwikkeld met daarin de gezamenlijke visie dat grens overstijgende samenwerkingen cruciaal zijn voor inspirerend en toekomstbestendig onderwijs waarin we de leerlingenreis centraal kunnen stellen. Vervolgens helpen we het juiste leiderschap te ontluiken dat past bij deze visie. Hiermee bereik je dat je je visie niet voortdurend hoeft te propageren; het volgt gewoon op een natuurlijke manier uit het soort leiderschap dat je hierbij kiest. Dit leidt tot goed rolmodelgedrag en daarmee creëer je vertrouwen. Dat noemen we de visiecyclus.” Samen in co-creatie Een Afrikaans spreekwoord zegt: ‘Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.’ We werken daarom in ons projectleidersteam samen met Gieni Nijkamp van NiVo en met Rik Pape van het Ondernemershuis Twenterand. STO ambieert een maatschappelijk probleem op te lossen waarbij er een breder stakeholderveld is dan alleen het Onderwijs. Het is essentieel om de O’s van Ondernemers en Overheid ook mee te nemen. Daarom hebben we een projectgroep samengesteld uit Het Ondernemershuis Twenterand, NiVo en Compassionate Leadership. De kracht zit erin dat we voortdurend onze creativiteit gebruiken om het project weer een stap verder te brengen en wij belemmeringen weten op te lossen.” Van visie naar realisatie Tegelijkertijd betrek je de realisatiecyclus in dit proces, vervolgt Henco: “Vanuit dat met elkaar opgebouwde vertrouwen ga je naar een meer praktische fase: het natuurlijk laten ontwikkelen van de juiste vaardigheden en verbinding. Daarop bouw je je organisatiestructuur inclusief de rollen van alle medewerkers. Bijvoorbeeld een kartrekker is een hele andere rol dan die van een techniekdocent. Lukt het de projectleider of de kartrekker op geheel eigen wijze naar zijn of haar rol te groeien vanuit de gezamenlijke visie? Dan krijg je iets heel moois: bevlogenheid!“ Deze fase van het project wordt uitgevoerd conform de VOSSCAN-methodiek door Gieni Nijkamp van NiVo. De VOSSCAN-methodiek is gebaseerd op het afstemmen van organisatie- en mensontwikkeling, vanuit een bedrijfskundige benadering waarbij missie, visie en bedrijfscultuur worden gekoppeld aan eigenschappen, kwaliteiten, vaardigheden en competenties van medewerkers.” Samen op weg naar een échte bijdrage De optelsom van het doorlopen van de bovenstaande fases leidt in de ervaring van Henco tot een daadwerkelijke, intrinsieke en diepe betrokkenheid bij alle deelnemers, ongeacht welke rol je speelt. Iedereen vertelt hetzelfde verhaal en vult dat voor zijn of haar eigen functie binnen de afgesproken kaders in: “Met ook voldoende ruimte om je eigenheid en je gevoel van purpose te verbinden met de overstijgende visie. Een manier van verbinden en samenwerken die ook uitstraalt naar alle bij STO aangehaakte partijen zoals de techniekbedrijven en wethouders en ambtenaren. Ook zij kunnen hier hun eigen verhaal bij vertellen. Dan krijg je een diepe betrokkenheid omdat iedereen zich kan verbinden met het hogere doel van Sterk Techniekonderwijs Twente. Daarmee bereik je iets geweldigs: dat iedereen die bij STO Twente betrokken is aan het eind van de dag tevreden naar huis gaat. Met het gave gevoel écht iets te hebben bijdragen aan de doelen van STO Twente. Op de juiste wijze netwerken is daarmee cruciaal. Rik Pape van het Ondernemershuis Twenterand ondersteunt daarin de netwerkorganisatie die zich verbindt met ondernemers en lokale overheden.” MENU